Dertig uur helpt niet tegen burn-out
CNV neemt met haar plan voor de dertigurige werkweek het verschijnsel burn-out niet serieus. Het doel van die dertig uur zou zijn 'een nieuwe balans te creëren voor werkenden, zodat ze beter in staat zijn om werk en privé te combineren en minder vatbaar zijn voor ziekteverzuim en burn-outs'. Het ontbreekt in hun scenario aan werkelijke aandacht voor mensen die kampen met burn-out.
Waarom helpt dertig uur niet om burn-out terug te dringen?
Stel je voor dat burn-out in grote lijnen wordt veroorzaakt door een gebrek op identiteitsniveau (Wie ben ik? Waar sta ik voor?), in combinatie met langdurige, chronische stress als (indirect) gevolg van gebrek aan identiteit en zingeving. Identiteit groeit wanneer je betekenis kunt geven aan wat er in je leven is en in toenemende mate kunt stoppen met toegeven aan gevoelens van machteloosheid en wanhoop. Dat betekent dat je mensen met een burn-out in elk geval niet direct helpt met het invoeren van een dertigurige werkweek. Er is veel meer van iets anders nodig.
Wat dan wél?
Betekenis geven en je identiteit erkennen (jezelf kennen) kan een klus zijn en vaak lukt het dan niet in je eentje; het kan heel zwaar zijn. Wanneer je burn-out bent, heb je baat bij een traject dat past bij jouw persoon, waarin je leert accepteren dat dingen nu zijn zoals ze zijn. Voedende omstandigheden in werk- en privésfeer zijn broodnodig om te groeien. Dat zit hem dus niet alleen in extra tijd. Sterker nog: het is persoonsafhankelijk. Het belangrijk om te onderzoeken hoe dingen zo zijn gekomen. Zo kun je ook onderzoeken wat meer helpend kan zijn: hoe zou je het graag willen hebben? En wat heb je nodig om daar te komen?
In elk geval betrokkenheid bij de oplossing van dit probleem vanuit alle niveaus: werkgevers, werknemers, leidinggevers, collega's, bedrijfsartsen en partner.
Het begint bij aandacht hebben en volledig aanwezig zijn tijdens het gesprek. Het zou al heel wat helpen wanneer mensen in gesprek aansluiten bij het verhaal van de ander en ook accepteren zonder oordeel.
Authenticiteit, echtheid, volledig jezelf zijn in contact is misschien wel waar de grootste behoefte aan is bij het oplossen van burn-out- en ziekteverzuim. Echt contact helpt om mensen in beweging te krijgen, om de erkenning die je wellicht wil geven aan de ander ook daadwerkelijk over te brengen.
Vaak zijn er al signalen vanuit je omgeving, mensen die je al dan niet subtiel en zorgzaam wijzen op je burn-outverschijnselen, waarmee je jezelf en de ander wellicht benadeelt. Het is soms aanlokkelijk om in vluchtgedrag te vervallen: overvloedig werken, eten, drinken, roken, seks, shoppen en gokken. Alles onbewust als manier om je gemis, je verlangen naar nabijheid maar niet te hoeven voelen.
Toen ik de berichten rondom het voorstel van het CNV gisteren las, verplaatste ik me even in de tijd voordat ik zelf burn-out was. Ja, ik klaagde in die tijd steen en been over drukte en tekort aan tijd. De 'ik' van destijds maakte gisterochtend dan ook een sprongetje: "Hoera! Eindelijk erkenning voor alle drukte! Eindelijk iemand die ziet dat ik al mijn energie verlies aan het vele werk! Eindelijk iemand die iets wil doen aan mijn gevoel constant 'geleefd te worden', 'laag te vliegen' bijna uitgeput te zijn! Eindelijk iemand die me ruimte wil geven om het weer rond te maken, zodat mijn leven goed kan worden!'
Als ik destijds ooit een keer wat extra tijd had, lukte het nooit om die te besteden zoals ik in mijn ideale wereld voor ogen had. Ik keek wel uit om tijd voor mezelf te nemen en eens echt in de spiegel te kijken of aandacht te hebben en te investeren in wat werkelijk nodig was. Dat was veel te confronterend. Dat kon ik niet in mijn eentje en ik was er wellicht ook helemaal niet aan toe.
Ik ben gezegend met een enorm potentieel en toch was er altijd een smoes om dit potentieel niet te benutten. Ik liep rond als een ontevreden, norsige, grijze pruim. Toen ik moeder werd, en de oerdrift voelde om ons kind een voedende start te geven in alle opzichten, transformeerde ik naar een soort uitgewrongen wrak -het is niet voor niks dat ik hier een pleonasme gebruik. Ik was moeder, en wat nu? Ik kon niet meer verder leven zoals ik tot mijn zwangerschap altijd had gedaan: gepantserd en met een masker op. Deskundige, voedende mensen hielpen me om uit te vinden hoe het onvervulde verlangen naar nabijheid mijn leven lang in een driftige onderstroom mijn doen en laten had bepaald. Het was als een soort nachtmerrie toen ik inzag wat een kansen ik had laten schieten. Kansen om echt contact te hebben met de mensen om me heen, die daar werkelijk voor open stonden en waar ik zo geweldig naar snakte. Ik voelde me geblokkeerd en gemankeerd. Het ervaren van zo'n diepe eenzaamheid die ik vanuit mijn jeugd had meegenomen naar mijn volwassen leven bracht allerlei vormen van verdriet: wanhoop, boosheid, machteloos geklaag, doodsangst. Op dat moment dacht ik nooit meer normaal te kunnen functioneren.
Ik zocht voeding. Voeding in de vorm van een spiegel, die liet voelen hoeveel verdriet ik had, of die me liet ervaren hoe ik communiceerde op mijn eigen, onhandige manier. Voeding in de vorm van een rolmodel of klankbord, dat ik nodig had om te kunnen inzien dat ik snakte naar nabijheid en dat ik dat vooral zelf tot stand kan brengen. Ja! Als ik graag een 'samen met de ander' wil, zijn er zoveel mogelijkheden om 'samen met de ander' te zijn, voorbij de wanhoop, voorbij de machteloosheid, voorbij de angst.
Die mogelijkheden wilde ik ontdekken en proeven! - Dat is misschien wel mijn grootste hulpbron: mijn nieuwsgierigheid. - Daar stond tegenover dat ik wel met de billen bloot moest: echt 'samen met de ander' vereist dat je allerlei belemmerende gedachten en overtuigingen in de ogen kijkt, erkent, het heftige verdriet voelt, er betekenis aan geeft, ze insluit en vervolgens mét alle verdriet en wonden in je achterzak, ruimte hebt voor je verlangen en de ander echt te ontmoeten.
De oplossing
Ik ben ervan overtuigd dat het helpt om samen te werken. Elkaar helpen bij burn-out en het voorkomen ervan. We maken een voorstel waarin niet alleen wordt geïnvesteerd in meer tijd voor werkenden, maar waarin mensen meer in de gelegenheid zijn onder ogen te komen wat hen puur maakt, wat hen maakt wie ze werkelijk zijn en wat ze kunnen. Meer tijd voor meer aandacht voor en waarachtige erkenning van mensen. Een voorstel waarin wordt geïnvesteerd in 'samen met andere mensen', in 'leven vanuit vertrouwen', in mogelijkheden om jezelf en elkaar te kunnen voeden. Daar hoeft echt geen werkweek van dertig uur voor aan te pas te komen, is mijn idee. Als we samen willen, kan dit zelfs in 36 of 40 uur per week.
